Συμμόρφωση στους κανόνες του ομαδικού παιχνιδιού: Βιωματική μάθηση στην προσχολική εκπαίδευση

Η βιωματική μάθηση αποτελεί σήμερα τον πλέον προτεινόμενο τρόπο μάθησης από την προσχολική ηλικία μέχρι και την συνεχιζόμενη κατάρτιση ενηλίκων. Με την έννοια βιωματική μάθηση αναφερόμαστε στο «learning by doing» κατά το οποίο ο μαθητής συμμετέχει ενεργά σε δραστηριότητες και μαθαίνει μέσα από την εμπειρία αυτή. 

Κάποια από τα βασικότερα εργαλεία της βιωματικής εκπαίδευσης είναι τα ακόλουθα: 

• εργασία σε ομάδες 
• έρευνα πεδίου
• παραγωγή και χρήση οπτικοακουστικών μέσων
• βιωματικές αναπαραστάσεις
• παιχνίδια
• τεχνικές λόγου (ημερολόγιο, αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή)
• δραστηριότητες εικαστικής δημιουργίας, και 
• παιχνίδι ρόλων και θεατρική δημιουργία. 

Παρακάτω θα περιγράψω ένα παράδειγμα εφαρμογής της βιωματικής μάθησης στην προσχολική εκπαίδευση με θέμα τη συμμόρφωση στους κανόνες του ομαδικού παιχνιδιού. 

Συζήτηση 

Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να ξεκινήσει μία συζήτηση με τα παιδιά ζητώντας τους να περιγράψουν ποιοι μπορεί να είναι κάποιοι από τους κανόνες για αρμονικό ομαδικό παιχνίδι. Τα παιδιά πιθανόν να αναφέρουν ότι θα πρέπει όλοι να έχουν ίση μεταχείριση, ότι κανείς δεν πρέπει να «κλέβει», αλλά πρέπει να παίζουν όλοι δίκαια, ότι δε θα πρέπει να στεναχωριούνται όταν χάνουν, αλλά να συγχαίρουν αυτόν που έπαιξε καλά και δίκαια. 

Αφήγηση παραμυθιού / Προβολή ταινίας 

Αφού ο εκπαιδευτικός έχει εισάγει το θέμα, μπορεί να διαβάσει στα παιδιά κάποιο σχετικό παραμύθι ή να προβάλει κάποια σχετική ταινία μικρού μήκους. Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους πάνω στους κανόνες για αρμονικό ομαδικό παιχνίδι, να δημιουργήσουν εικόνες, να πάρουν ερεθίσματα, να ανακαλέσουν μνήμες, να προβληματιστούν και γενικά να εξοικειωθούν με το αντικείμενο της γνώσης. Ο εκπαιδευτικός όταν αφηγείται ένα παραμύθι θα πρέπει: 

• να διαβάζει την ιστορία έχοντας καθαρό και αργό λόγο για να γίνει κατανοητός,
• να χρωματίζει τη φωνή του αποδίδοντας σωστά τα πρόσωπα της ιστορίας, και
• να είναι παραστατικός ώστε τα παιδιά να δημιουργούν εικόνες με τη φαντασία τους.

Επεξεργασία της πλοκής 

Αφού ο εκπαιδευτικός διαβάσει το παραμύθι/ προβάλει την ταινία, τα παιδιά μπορούν να χωριστούν σε μικρές ομάδες και να συζητήσουν όσα είδαν και πως ένιωσαν. Στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού μπορούν να συζητήσουν ξανά ποιοι είναι εκείνοι οι κανόνες που θα πρέπει να ακολουθούνται στα ομαδικά παιχνίδια, μιας και πιθανόν αναθεώρησαν μετά το παραμύθι ή την ταινία. 

Παιχνίδι ρόλων 

Μέσα από το παιχνίδι ρόλων τα παιδιά θα μπορέσουν να βιώσουν πολλές καταστάσεις του ομαδικού παιχνιδιού και να συνδέσουν τη θεωρητική γνώση με πραγματικές καταστάσεις της ζωής. Σε αυτή τη φάση, είναι πολύ σημαντικό ο εκπαιδευτικός να κατευθύνει το παιχνίδι και να θέσει διαφόρους ρόλους ώστε τα παιδιά να βιώσουν πολλές διαφορετικές καταστάσεις και να αποκομίσουν κάποιο ηθικό δίδαγμα από την κάθε μία. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορεί να βιώσουν το πώς είναι όταν κάποιος δεν φέρεται δίκαια και να συνειδητοποιήσουν έτσι την αναγκαιότητα να φέρονται τα ίδια δίκαια. Ακόμη, μπορεί να βιώσουν την ήττα και να εξοικειωθούν με την ιδέα αυτή και σιγά σιγά να μάθουν να την αποδέχονται. Μπορεί ακόμα να βιώσουν το πώς είναι όταν κάποιο παιδί παραγκωνίζεται και δε χαίρει ίσης μεταχείρισης με τα άλλα. 

Αυτοί είναι κάποιοι από τους τρόπους βιωματικής μάθησης, η αποτελεσματικότητα όμως των οποίων εξαρτάται από την επεξεργασία της δραστηριότητας και την κατάλληλη προετοιμασία της ομάδας.